Zabawy dla dzieci z autyzmem

Autistic Child

Zaburzenia rozwoju ze spektrum autyzmu to coraz powszechniejszy problem. Zarówno w Polsce, jak i na świecie rodzi się coraz więcej dzieci autystycznych. Ocenia się, że w naszym kraju jedna osoba na 300 mieszkańców cierpi na tę chorobę.

Wczesna diagnoza, wdrożenie odpowiednich terapii i właściwe wspomaganie rozwoju dziecka z autyzmem, może znacznie zwiększyć jego szanse na samodzielne funkcjonowanie w przyszłości. A wszystko zaczyna się od… zabawy.

W przypadku prawidłowo rozwijającego się dziecka, zabawa pojawia się w jego życiu niejako w sposób naturalny. Dzieci z autyzmem nie potrafią się bawić, nie używają zabawek zgodnie z ich przeznaczeniem, nie przyjmują w zabawie żadnych ról, nie wchodzą w interakcje z innymi. Trzeba je tego wszystkiego nauczyć, aby dzięki zabawie stymulować rozwój psychofizyczny.

Zabawy dzieci z autyzmem

Dzieci z zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu nie umieją się bawić ani tym bardziej wymyślić sobie zabawy. Mają kłopot z abstrakcyjnym myśleniem, nie rozumieją emocji i nie są w stanie naśladować innych, co w efekcie sprawia, że nie potrafią bawić się z innymi i czerpać z tego przyjemności. Nie interesują ich zazwyczaj lalki czy pluszaki. Wykonują jedynie zwykle te same, stereotypowe czynności, częściej z wykorzystaniem obiektów mechanicznych. Wśród typowych przykładów „zabaw” dzieci autystycznych wymienia się kręcenie różnymi przedmiotami lub układanie tych przedmiotów w określonym (zawsze takim samym) porządku. Wszystko dzieje się w ramach pewnego schematu, który dziecku odpowiada i w którym czuje się ono bezpiecznie. Wszelkie zmiany i nowości budzą lęk i niechęć, dlatego nowe zabawy nie pojawią się w życiu takiego dziecka samoistnie. Należy je umiejętnie wprowadzać – krok po kroku ucząc nowych rzeczy i zapewniając kolejne doświadczenia.

Zabawy trzeba nauczyć…

To, co innym dzieciom przychodzi łatwo i naturalnie, w przypadku dzieci cierpiących na autyzmu musi być wyuczone, przećwiczone oraz wielokrotnie powtórzone, aby się utrwaliło i mogło zaowocować w przyszłości. Uczenie zabawy jest trudnym zadaniem, w właściwie żmudnym procesem, ale jest to także najłatwiejsza droga do tego, aby spróbować otworzyć dziecko na świat i wpoić pewne zachowania, które pomogą mu funkcjonować w społeczeństwie.

Zabawy dla dzieci z autyzmem

Jak podkreślają specjaliści, każde dziecko autystyczne jest inne i do każdego trzeba podchodzić indywidualnie, dlatego zaproponowane terapie rozwojowe, w tym także najbardziej wskazane aktywności i zabawy, powinny być dobrane do potrzeb i deficytów konkretnego dziecka. Niemniej jednak, można wyróżnić kilka zasad ogólnych rządzących zabawami dla dzieci z autyzmem…

  • Niezwykle istotne jest miejsce zabawy, które powinno gwarantować dziecku poczucie bezpieczeństwa. Najlepiej, jeśli będzie ono dobrze znane i lubiane przez dziecko. Pomieszczenie musi być zaaranżowane w taki sposób, aby wspomagać koncentrację uwagi, nie rozpraszać zbyt dużą liczbą bodźców, ale z drugiej strony nie może być zupełnie pozbawione „atrakcyjności”.
  • Czas zabawy także nie jest bez znaczenia. Warto pamiętać o tym, by wykorzystać „najbardziej efektywny” moment dnia i zaprosić dziecko do zabawy wtedy, gdy jest wypoczęte i ma zaspokojone podstawowe potrzeby. To, jak długo się bawić, zależy od indywidualnych czynników (jak choćby od wieku dziecka), ale w każdym przypadku należy uwzględnić robienie przerw. Pamiętajmy, że ta zabawa, to tak naprawdę ciężka praca dla dziecka, a zatem musimy mu zapewnić nagrodę w postaci „czasu wolnego”.
  • Planując zabawy dla dzieci z autyzmem, zawsze warto mieć na względzie dwie ważne w tym przypadku sprawy – wykorzystanie różnych materiałów i faktur oraz naśladownictwo. Obcowanie z wodą, piaskiem, lepienie czegoś z plasteliny… nie tylko może sprawić dziecku przyjemność, ale też aktywować te obszary mózgu, które tego wymagają. Umiejętność naśladowania z kolei jest jedną z ważniejszych umiejętności, gdyż umożliwia dziecku uczenie się nowych rzeczy.
  • Zabawy muszą uwzględniać zarówno rozwój psychiczny, jak i ruchowy dziecka, aby równomiernie usprawniać procesy myślowe oraz zdolności manualne.
  • Podczas zabawy grupowej, w której dochodzi do interakcji, należy modelować zachowanie dziecka, aby wyrobić w nim właściwe nawyki.

Przykładowe zabawy dla dzieci autystycznych

  • Naśladowanie ruchów i / lub dźwięków (najpierw prostych, pojedynczych, potem całych sekwencji).
  • Nauka nazw przedmiotów, dopasowywanie określeń do rzeczy, dobieranie przedmiotów w pary etc.
  • Zabawy manualne: ugniatanie różnych mas plastycznych, przesypywanie piasku, przelewanie wody, a także turlanie, przeciąganie, nakładanie, rozciąganie, składanie, przewlekanie elementów…
  • Układanie przedmiotów wg wzoru (kolorami, kształtami, zgodnie z przeznaczeniem i in.).
  • Malowanie dłońmi, rysowanie, wycinanie, wyklejanie (wszelkiego rodzaju zabawy plastyczno – konstrukcyjne).
  • „Zabawy w rzeczywistość”, czyli przyjmowanie ról, wykonywanie codziennych czynności (karmienie lalki czy misia, gotowanie obiadu na niby itp.).
  • Aktywności wymuszające interakcje i działanie w grupie, na przykład gry planszowe w towarzystwie innych dzieci czy zajęcia taneczne.

Proponowane dziecku zabawy muszą – rzecz jasna – być dostosowane indywidualnie do jego potrzeb, deficytów, umiejętności, preferencji, wieku, jak również stopnia zaawansowania autystycznych cech. W każdym przypadku jednak rozpoczynać należy od najprostszych zabaw, by stopniowo przechodzić do tych bardziej zaawansowanych i krok po kroku zwiększać ich poziom trudności i nowości. To, jak dziecko reaguje na proponowane przez nas zabawy, warto za każdym razem skonsultować z terapeutą.

Dodatkowe informacje na ten temat możesz znaleźć na http://www.osesek.pl/wychowanie-i-rozwoj-dziecka/zabawy-dla-dzieci.html

1 komentarz

  1. Od pięciu lat pracuję z dziećmi autystycznymi. Początkowo miałam wiele obaw, zastanawiałam się czy sobie poradzę. Praca z dziećmi z autyzmem wymaga sporo cierpliwości i wytrwałości. Potrzeba czasu by zobaczyć większe efekty, jednak ta praca daje mi mnóstwo satysfakcji. Moi podopieczni lubią zabawy manualne i plastyczne, dlatego staram się często wykorzystywać je na naszych zajęciach.

Dodaj komentarz